Konuşmanın kalitesi hakikaten kişiliğin bir göstergesidir. Öyleyse iyi konuşmak ,karşımızdaki kişinin konuşmamızın tüm harflerini anlayabilmesi için ne yapmalıyız. Ülkemiz çeşitli lehçelerin konuşulduğu genel de ise Arpça ve Farsçanın etkisinde olan bir ülkedir. İyi bir Türkçeninse yıllardan beri hep İstanbul Türkçesi olduğu belirtilir. Yurdumuzda ve dünyada iyi konuşabilmekse vücudumuzu iyi kullanmaktan geçer. Vücudumuzu kullanmanın temel öğesi dudaklarımızı ve nefesimizi çok iyi kullanmaktır. Nefes annesinin karnından yeni çıkan bir bebeğin dünyayla tanışmasından başlar; ölünceye kadar devam eder.
Hekimler annesinin karnından çıkan çocuğu ayaklarından tutup , ters çevirip poposuna vurduklarında çocuk ağlamaya başlar. İşte çocuk o an ağlamasıyla dünyayla tanışır ve düzgün bir nefes alarak bir nevi şarkı söylemeye başlar.
Bebek doğru yerden nefes alıyor ve şarkısını söylüyordur. Yoruluncaya kadar sesi hiç kısılmaz. Nedir bu doğru nefes? Bu doğru nefese mide ile bağırsaklar arasında bulunan DİYAFRAM bölgesini hava doldurarak kullandığımız nefestir ve bu bölgeyi kullanarak yaptığımız nefes türü olduğu içinde ismini
DİYAFRAM nefesi olarak adlandırırız. Peki başka nefes türleri var mıdır? Evet insanlar yaşları ilerledikleri zaman nasıl hayatta bir takım yanlışlıklar yapıyorlarsa nefes almakta ta yanlışlar içinde bulurlar kendilerini (göğüsün üst kısmını kullanarak göğüs kısmı kullanılarak alınan nefesler, karışık olarak nitelediğimiz vücudun tüm bölgelerini kullanarak alınan nefesler v.s.) Yanlış alınan nefeslerse düzgün konuşmayı , şarkı söylemeyi zorlaştırdığı gibi son yapılan araştırmalarda sağlıklı yaşamamızda bile olumsuz etkileri vardır.
Diyafram nefesini nasıl bulup “yapabilirize” gelince; Bu nefes türünü öğretmek için öğreticiler genelde çok zor bir işmiş gibi öğrenmeyi ve
öğretmeyi yokuşa sürerler. Oysa o kadar zor değildir. Hiç yanınızda uyuyan birine dikkat ettiniz mi? Hele de sırt üstü uyurken
Nasıl bir pozisyonda? Diyafram bölgesi yani bağırsaklarla mide arası devamlı inip kalkıyor değil mi? İşte o kişi doğru yerden nefesini alıyordur. O kişi uyurken diyafram bölgesine bir yastık koyarsanız yastık devamlı iner kalkar Bu da diyafram nefesini görmemizin en iyi yollarından biridir. Günlük hayatta da bu nefesi kullanmamız gerekmektedir. Diyaframımızı havayla doldurmamız için nasıl nefes almalıyız. Sadece burundan mı? , yoksa sadece ağızdan mı ? yoksa her ikisinden birden mi? Eğer sadece ağızdan alırsak nefesimizi bu bizde soğuk havalarda bağdemcik iltihaplanması, laranjit, faranjit gibi rahatsızlıklarla birlikte ses kısıklığı konuşurken ve şarkı söylerken rahat edemememize neden olur.
Sadece burunda nefes almaksa özellikle şarkıcılar için zaman kaybına (otuzikilik ve altmışdörtlük nota değerleri) burun enfeksiyonu geçirenler içinse zorlanmalara neden olur. O zaman en uygun nefes şekli karışık nefes dediğimiz; ağızdan ve burundan aldığımız nefes türüdür. Uyuduğumuz zaman alınan nefesin en ideal nefes olduğunu yukarıda belirtmiştim. Diyafram nefesi dediğimiz bu nefesi aceba günlük hayatta nasıl uygulamalıyız.
Biz şan eğitimcileri ses eğitimine başlayan öğrencilerimize önce nefes almayı öğretiriz. Ben genelde ilk derslerde öğrenciyi sırt üstü eğer sınıftaysa yan yana getirilmiş 3-4 (üç-dört) sandalyenin üzerine veya özelliği olan bir yerdeysem bir çek yatın üzerine sırt üstü yatırırım ve öğrencime birkaç ders diyaframını iyi görsün diye dar giysiler giymesini öneririm. Aynı uyma pozisyonundaki gibi nefes almasını , sonra nefesini tutmasını, ondan sonrada (tısss..) şeklinde dışarı vermesini sağlarım. Diyaframının üzerine ağlıklar koyarım ki diyaframını gözlemlemesi kolay olsun. Sırt üstü yattığı yerden bu egzersizleri zamana karşı önce 15(on beş) saniyede sonra sırasıyla 20(yirmi),25(yirmi beş), 30 (otuz) ve devam ederek yapabildiği kadar 1 (bir) dakikaya kadar çıkarmasını sağlarım . Öğrenci sırt üstü yattığı yerden bu işi iyice olgunlaştırınca elinden tutarak öğrenciyi ayağa kaldırıp biraz dinlendirdikten sonra; bu sefer aynı hareketleri ayakta yapmasını isterim.
Öğrenci ayağa kalkınca öncelikle bu hareketleri yapmakta zorlanır, bocalar o zaman diyafram bölgesini öğrenciye göstererek konu yeniden gözden geçirilir , giydiği dar giyside diyaframın inip kalkması gözlemlettirilir. Elini diyafram bölgesine (belime) ve öğreticinin beline koydurularak gözlem tamamlatıldıktan sonra aynı biraz önce sırt üstü yatarak yaptığımız egzersizler iki ayağın üzerinde dengeli bir şekilde durarak (vücudu iki ayak üzerine eşit ağırlık vererek) zamana karşı tekrar yaptırırım . Egzersizler (tısss….) şeklinde yapılmalı, her egzersiz bittiğinde diyaframda hiç nefes kalmamalı ,zaman dilimi uzadıkça nefesin verilen zaman dilimine yetmesi için
ağızdan verilen tısss.. şeklindeki nefesin şiddeti azaltılmalıdır.
Eskiden sadece konservatuarlarda nefesli saz ,opera ve tiyatro öğrencilerine öğretilen diyafram nefesi; son zamanlarda yapılan bilimsel araştırmalarda insan sağlığı üzerinde de çok olumlu etkiler olduğunu kanıtlamıştır. Diyafram nefesi kullanan insanlar kolay kolay grip ve benzeri hastalıklara yakalanmıyorlar, iş hayatlarında stressiz bir ortam yakalıyorlar . Diyafram nefesi öğrenmekte daha kaliteli bir
hayat veriyor insanlara. SİZ DE KALİTELİ BİR HAYAT İÇİN BU NEFESİ ÖĞRENMEYİ LÜTFEN DENEYİNİZ.
Yazan : Coşkun NEHİR (Devlet opera ve Balesi Sanatçı ve Nar Sanat Şan/Ses Eğitim Eğitmeni)
